The Lymphatic system

        เมื่อพูดถึงระบบน้ำเหลือง (The Lymphatic system, LS) แพทย์จะไม่ค่อยคุ้นหูเหมือนระบบอื่น ๆ ของร่างกาย
(โดยเฉพาะถ้าใช้ภาษาไทย !)

        LS ที่จริงมีหน้าที่ 2 ประการคือ  1) เป็นส่วนหนึ่งของการไหลเวียนของเลือด   และ 2) เป็นส่วนสำคัญของ
ระบบภูมิคุ้มกัน

        Lymph เป็นคำมาจากภาษาละติน แปลว่า “น้ำ” เครือข่ายของหลอดน้ำเหลืองพา “น้ำ” กลับสู่หัวใจ  โดยวัน ๆ หนึ่งเลือดประมาณ 20 ลิตรผ่านหลอดเลือดฝอย (capillary) และถูกกรองเหลือเป็นพลาสมา (plasma)  17 ลิตรอยู่ในหลอดเลือด ส่วนอีก 3 ลิตรจะเป็นน้ำอยู่ในเนื้อเยื่อยึดเสริม (interstitial fluid) ซึ่งที่สุดแล้วจะไหลเข้าหลอดน้ำเหลืองพร้อมกับเม็ดเลือดขาวโดยเฉพาะลิมโฟไซต์ (lymphocytes)

        LS เป็นระบบเปิดที่โอลอส รุดเบค (Olaus Rudbeck, ค.ศ. 1630-1702) ศาสตราจารย์แพทย์ชาวสวีเดน และ
โทมัส บาร์โทลิน (Thomas Bartholin, ค.ศ. 1616-1680) แพทย์ชาวเดนมาร์ก ต่างคนต่างค้นพบและรายงานไว้
ในเวลาไล่เลี่ยกันเมื่อ ค.ศ. 1652  ถึงแม้ฮิปโปเครตีส (460-370 BC) ดูจะเป็นแพทย์คนแรกที่พูดถึง “lymph” มาก่อน

        โรคที่เกิดจากการอุดตันของหลอดน้ำเหลืองที่แพทย์รู้จักกันดีก็คือ โรคเท้าช้าง (Elephantiasis) ที่มีสาเหตุจาก
พยาธิตัวกลมไมโครฟิลาเรีย Wuchereria bancrofti, Brugia malayi และ Brugia timori ซึ่งมียุงเป็นพาหะ 
นอกจากนี้หลอดน้ำเหลืองอุดตันหลังผ่าตัดมะเร็งเต้านมทำให้แขนบวมน้ำเหลือง (lymphoedema) เกิดขึ้นได้

        ความผิดปกติของ LS ส่วนที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกันเป็นเรื่องที่พบได้บ่อยมากจากการอับเสบจากการติดเชื้อแบคทีเรีย
ทำให้ปุ่มน้ำเหลืองบวมโตจากโรคภูมิต้านตนเองและจากโรคมะเร็งทั้งมะเร็งเม็ดเลือดขาวหรือจากอวัยวะอื่น ๆ
ที่รู้จักกันดีจนถึงโรคแมวข่วน (cat scratch disease) ซึ่งเกิดจากติดเชื้อแบคทีเรีย Bartonella henselae หรือ
Bartonella Quintana ซึ่งผู้เขียนเคยเห็นทั้งเด็กและผู้ใหญ่ได้รับการวินิจฉัยผิดถึงขนาดถูกผ่าตัดเอาปุ่มหรือ
ต่อมน้ำเหลืองออกเพื่อส่งไปชันสูตร และได้รับยาต้านจุลชีพโดยไม่จำเป็นเพราะแพทย์ซักประวัติไม่ครบถ้วน !

        สิ่งที่กล่าวมาเป็นเรื่องที่แพทย์ทราบกันมานานแล้ว  360 ปีที่ผ่านจนถึงปัจจุบันเราเชื่อว่า LS ของคนอยู่
ทั่วร่างกายแต่เฉพาะจากปลายเท้าถึงแค่ฐานกะโหลกศีรษะโดยสมองไม่มีส่วนเกี่ยวข้อง !  เมื่อเร็ว ๆ นี้นักวิจัยที่
มหาวิทยาลัยเวอร์จิเนีย สหรัฐอเมริกา พบหลอดน้ำเหลืองในเยื่อหุ้มสมองของหนูและของคนติดต่อกับปุ่มน้ำเหลือง
ที่คอส่วนลึกโดยใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ ซึ่งเป็นที่แตกตื่นของประสาทแพทย์และนักวิจัยประสาทวิทยาศาสตร์ 
การค้นพบจะมีความสำคัญมากในการศึกษาโรคภูมิคุ้มกันผิดปกติเช่นโรคมัลติเพิล สเคลอโรสิส (MS) ผู้ศึกษาโรคนี้
ได้เคยฉงนกันมาตลอดว่าเซลล์ที่ภูมิคุ้มกันผิดปกติที่เกิดในสมอง ออกไปจากสมองได้อย่างไร การค้นพบที่กล่าวจะ
ทำให้การศึกษาเกี่ยวกับพยาธิกำเนิดของ MS ก้าวหน้าจนอาจนำไปสู่การศึกษาเรื่องยารักษาโรคนี้สมบูรณ์และมีผลดี
ต่อผู้ป่วยโรคนี้ในที่สุด

แนะนำเอกสาร
1)  The Lymphatic System.  (2015).  Wikipedia. 

2)  Louveau A, Smirnov I, Keyes TJ, et al.  (2015).  Structural and functional features of central nervous  
     system lymphatic vessels.  Nature: Epub June 1.

3)  Neurology Today.  (2015).  New study suggests brain is connected to the lymphatic system. 
     What the discovery could mean for neurology.  15 : 13.

4)  Louveau A, Smirnov I, Keyes TJ, et al.  (2015).  Structural and functional features of central nervous 
     system lymphatic vessels.  Nature.  523 : 337-341.